یکی از روش‌های اخذ اقامت کشورهای حوزه شنگن و کانادا، ارائه درخواست پناهندگی به این کشورها می‌باشد. پروسه اخذ اقامت از این روش طولانی و اغلب بسیار پیچیده است، علاوه بر این خطرات و سختی‌های زیادی را نیز برای متقاضی در بر دارد. در این مطلب به بررسی هرآنچه که باید قبل از تصمیم‎گیری در مورد پناهندگی اروپا، کانادا و استرالیا بدانید پرداخته‎ایم.

پناهندگی چیست؟

به فردی که بتوانند ثابت نمایند به دلایل سیاسی، مذهبی، جنگ‌های داخلی و هر دلیل دیگری در کشور خودش امنیت نداشته و نمی‌تواند به ادامه زندگی بپردازد، در کشورهای مختلف ممکن است اقامت داده شود. این اقامت می‌تواند موقتی و یا دائمی باشد و هر کشور قوانین جداگانه‌ای برای پذیرش پناه‌جویان تنظیم نموده است.

پناهنده کیست؟

بر اساس قانونی پناهنده به کسی گفته می‌شود که «به علت ترس موجه از اینکه به علل مربوط به نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در گروه‌های اجتماعی خاص و یا داشتن عقاید سیاسی تحت تعقیب، شکنجه، آزار و اذیت قرار گیرد، در خارج از کشور در محل سکونت عادی یا دائمی خود به سر می‌برد و نمی‌تواند یا به علت ترس نمی‌خواهد خود را تحت حمایت آن کشور قرار دهد و یا نمی‌خواهد به آن کشور بازگردد».

در دیوان بین‌المللی دادگستری نیز پناهنده به کسی گفته می‌شود که توسط یک دولت تحت تعقیب است و موردحمایت کشور دیگری از طریق مانع سازی درراه تعقیب وی قرار می‌گیرد.

تفاوت پناهجو و پناهنده

کسی که ادعای پناهنده بودن دارد، پناهجو نامیده می‌شود و کسی که بتواند در مصاحبه‌ها ثابت کند که پناهنده است و موفق به گرفتن قبولی شود، پناهنده نامیده می‌شود.

انواع پناهندگی

انواع پناهندگی با توجه به دلایل آن دسته‌بندی می‌گیرند و دارای دو نوع پناهندگی سیاسی یا اجتماعی می‌باشد.

مراحل پناهندگی کانادا، اروپا و استرالیا

متقاضیان دریافت اقامت کشورهای کانادا، اروپا و استرالیا اول باید بتوانند به طریقی خود را وارد خاک کشور مورد نظرشان نمایند. بعد از این مرحله باید خود را به ادارات مرتبطی که اطلاعات متقاضیان را ثبت می‌کنند، معرفی نماید و به اداره فدرال امور مهاجران و پناه‌جویان درخواست پناهندگی نماید.

در ادارات مربوطه فرد باید یک پرونده واقعی مبنی بر دلایل درخواست خود ارائه دهد؛ به این صورت که یکی از موارد نژاد، مذهب، ملیت و گروه اجتماعی و عقیده خاص را به میان آورد و اظهار کند که به این دلایل در کشور خودش دچار مشکل شده و امکان ادامه زندگی در آن را ندارد.

پس از اثبات این مرحله به فرد مکان پناهندگی داده می‌شود تا بتواند در مدت‌زمان رسیدگی به پرونده در آن اقامت داشته باشد. اگر دلایل فرد مورد قبول واقع شود به وی اجازه اقامت داده می‌شود.

روند رسیدگی به پرونده‌های مهاجرتی چگونه است؟

تمامی افراد اجازه دارند درخواست پناهندگی دهند و پروسه اقامت افراد مختلف نیز به درخواست پناهندگی آنها و کشور مورد نظرشان بستگی دارد. رسیدگی به این درخواست‌ها به‌طور معمول ۲ تا ۸ ماه طول خواهد کشید.

روال رسیدگی به پرونده‌های مختلف بنا به نوع درخواست فرد و علت پناهندگی با هم تفاوت‌هایی دارد، همچنین برخی از کشورها قوانین راحت و برخی دیگر قوانین بسیار سخت گیرانه ای برای پذیرش پناهندگان دارند.

پناهندگی با خانواده

در ادارات مربوط به پناهندگی برای هر فرد پرونده جداگانه‌ای تشکیل می‌شود و یک کارمند مسئول رسیدگی به پرونده متقاضی می‌گردد، بنابراین اگر چند نفر از اعضای یک خانواده با هم درخواست پناهندگی دهند، ممکن است پرونده هریک از آنها به کارمندان مختلف برسد و درنتیجه تاریخ پایان رسیدگی هر یک از آنها باهم متفاوت باشد، همچنین ممکن است با درخواست بعضی از اعضای خانواده موافقت نگردد.

خطرات پناهندگی

امروزه بسیاری از افراد غافل از اینکه پناهندگی چه مشکلات و خطراتی دارد، به دنبال مهاجرت از طریق پناهندگی هستند. خطرات پناهندگی به‌قدری زیاد است که لازم و واجب است افراد فکر آن را از سر بیرون نمایند.

به‌محض اینکه فرد به امید گرفتن اقامت، برای پناهنده شدن اقدام می‌نماید با خطرات عدیده‌ای مواجه می‌گردد. این افراد در ابتدای امر برای خروج از کشور مجبور به انجام روش‌های غیرقانونی که بسیار نیز خطرناک هستند روبه‌رو خواهند شد، ممکن است در دام کلاه‌برداران و قاچاقچیان آدم گیر بیافتند که با دادن وعده‌های دروغین مبالغ هنگفتی را از آنان دریافت می‌نمایند بدون اینکه آنها را به مقصد برسانند، تعداد بسیاری از این افراد در دریا دچار مشکلاتی شده و جان خود را از دست می‌دهند.

اگر هم فرد این مرحله را با موفقیت پشت سر بگذارد و بتواند وارد خاک کشور مقصد شود، باید بتواند یک موضوع و پرونده واقعی ارائه دهد، اگر فرد از دلایل دروغین برای ارائه درخواست خود استفاده کند، دولت بدون در نظر گرفتن امنیت، او را به کمپ‌هایی با وضعیت وحشتناک ازلحاظ امنیت و امکانات انتقال خواهد داد.

پناهندگی به کدام کشورها خوب است؟

در برخی از کشورها، نه پناهندگی و نه وضعیت پناهندگی، گزینه واقع‌گرایانه‌ای نیست. به همین دلیل لازم است وضعیت کشور مقصد را، قبل از ترک کشور خود بررسی کنید.

همه کشورها سیستم پناهندگی مستقل ندارند و برخی از کشورها نیز به هیچ عنوان پناهنده قبولی نمی‌کنند. برخی از کشورها که سیستم پناهندگی دارند، ادعای افراد را بررسی می‌کنند و اگر واجد شرایط باشند به آنها اقامت می‌دهند.

حقوق پناهندگان

طبق قوانین تصویب شده پناهندگان حق برخورداری از خدمات بهداشتی، فرهنگی و اجتماعی اشتغال به تحصیل و کار و همچنین حق مراجعه به محاکم قضایی را خواهند داشت. از اساسى ترین حقوقی که برای پناهندگان در نظر گرفته می شود و از طریق اعلامیه جهانى حقوق بشر نیز تایید شده است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برخوردارى پناهندگان از تمام حقوق و آزادى ها
• امنیت شخصى و حق زندگى
• منع هرگونه رفتار بر خلاف شئون بشرى و شکنجه
• برابرى همه افراد در برابر قانون
• حق عبور، مرور و انتخاب آزادانه محل اقامت
• داشتن حق کار کردن و داشتن حرفه
• بهره مندى از آموزش و پرورش تا مرتبه عالى

هزینه‌های پناهندگی

هزینه‌های این روش شامل هزینه‌هایی که متقاضیان برای خروج از کشور پرداخت می‌نمایند و همچنین هزینه‌هایی که در صورت عدم پذیرش پرونده توسط دولت کشور مقصد، برای ارائه درخواست‌های بررسی مجدد می‌پردازند می‌گردد. ممکن است فرد متحمل هزینه‌های دیگری نیز شود اما چون مسیر مشخص و روشنی برای این روش وجود ندارد تخمین هزینه‌ها نیز ممکن نیست.

اقدامات مهم قبل از اقدام برای پناهندگی

متقاضیان پناهندگی باید قبل از ترک کشورشان مدارک لازم ازجمله اسناد هویتی، گذرنامه، مدارک تولد، ازدواج و طلاق و سوابق مدرسه و دانشگاه، مکاتبات و عکس‌هایی که برای اثبات پرونده مفید هستند را به همراه داشته باشد. از آنجا که بعد از خروج از کشور دسترسی فرد به هرگونه مدرک و سندی بسیار کم می‌شود بهتر است از قبل اسکن این مدارک را در یک سرویس ذخیره‌سازی آنلاین ذخیره نماید. همچنین فرد باید برنامه‌ریزی مشخصی برای مسیر و نحوه سفر داشته و مقدار کافی پول به همراه خود ببرد.

روز مصاحبه پناهندگی

روز مصاحبه به‌احتمال زیاد بسیار خسته‌کننده خواهد بود. مصاحبه‌های پناهندگی معمولاً برای هر شخص حدود سه ساعت به طول می‌انجامد، و هر شخص بالای ۱۴ سال سن باید مصاحبه انفرادی داشته باشد. این مسئله بدین معنی است که هر یک از اعضای بالای ۱۴ سال خانواده یک مصاحبه مجزا خواهد داشت در حالی که دیگران پشت در منتظر خواهند بود. در برخی موارد، افراد در صبح به مصاحبه می‌روند، تمام‌روز را آنجا می‌مانند و هنوز هم حرف برای گفتن دارند و روز بعد برای ادامه مصاحبه بازمی‌گردند

سؤالات متداول پناهندگی

اگر پرونده پناهندگی‌ام ریجکت شد چه کنم؟

اگر به هر دلیلی با درخواست پناهندگی فرد موافقت نگردد، فرد تا مدت زمان معینی مهلت خواهد داشت که درخواست تجدید نظر نماید و به‌طور کتبی استدلال نماید که چرا قصد دارد در کشور مورد نظر بماند.

اگر دادگاه اداری مورد نظر باز هم درخواست متقاضی را رد نماید فرد می‌تواند این بار درخواست خود را به دادگاه اداری عالی ارائه نماید. طی کردن تمامی این مراحل فرد را متحمل هزینه‌هایی خواهد کرد و درنهایت اگر بازهم با درخواست فرد موافقت نگردد، مجبور به ترک آن کشور خواهد بود. بنابراین بهتر است پناهنده قبل از انجام هرگونه اقدامی با یک وکیل متخصص مشورت نماید.

چگونه درخواست پناهندگی کنیم؟

متقاضیان پناهندگی بعد از ورود به کشور مقصد برای ارائه درخواست باید به اداره فدرال امور مهاجران و پناه‌جویان مراجعه نمایند.

آیا گرفتن پناهندگی آسان است؟

به هیچ عنوان گرفتن پناهندگی ساده نیست و افراد در این راه در معرض خطرات و مشکلات بسیاری قرار خواهند گرفت.

چه افرادی می‌توانند درخواست پناهندگی دهند؟

طبق قوانین، اگر زندگی، آزادی، امنیت جسمی و یا حقوق انسانی فردی به خاطر گرایش‌های نامتعارف جنسی، هویت جنسیتی و یا بیان جنسیتی در کشور خودش در خطر باشد، می‌تواند برای پناهندگی درخواست داده و مشمول پناهنده شدن قرار بگیرد.

در چه صورت با درخواست پناهندگی موافقت می‌گردد؟

به‌طور کلی این مورد در قوانین کشورهای مختلف متفاوت است؛ اما اگر فرد بتواند پرونده و دلایل مورد قبولی ارائه دهد می‌تواند اجازه اقامت دریافت نماید. اکثر کشورهای غربی امروزه آزار و اذیت بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی را شرط معتبری برای پناهندگی می‌شناسند. در بسیاری از کشورهای دیگر، کمیساریای عالی ملل متحد برای پناهندگان (UNHCR) می‌تواند به شما در این موارد پناهندگی اعطا کند.

نقش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در پناهندگی چیست؟

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، سیستم‌های پناهندگان توسط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان UNHCR اداره می‌شود. اگر UNHCR شمارا به‌عنوان یک پناهنده به رسمیت بشناسد، به‌احتمال‌زیاد اخراج نمی‌شوید و ممکن است برای اقامت به کشور دیگری منتقل شوید.

آیا ممکن است کسی که پناهنده شده را بعد از مدتی به کشور خود بازگردانند؟

 پناهندگان سیاسی تنها با تغییر حکومت و تغییر شرایط بعد از آن می‌تواند به کشور خود برگردد اما پناهندگان اجتماعی که بر اساس عواملی مانند جنگ پناهنده شده‌اند، پس از ایجاد صلح، پناهندگی خود را از دست خواهند داد.

البته معمولاً بعد از گذشت مدتی، به پناهندگان اقامت دائم داده می‌شود و پس از تأسیس سازمان بین المللی پناهندگان اساسنامه‌ای تنظیم شد که طبق آن پناهنده را نمی‌توان اجباراً به کشوری که در آنجا در معرض خطر است اعزام نمود.