کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد (United Nations High Commissioner for Human Rights) به عنوان بخشی از سازمان ملل متحد در زمینه تبلیغ و حفاظت حقوق بشر فعالیت می‌کند. کمیساریای عالی پناهندگان در سازمان ملل نیز در سال 1950 برای محافظت و حمایت از پناهندگان و کمک به آنان برای بازگشت و یا اسکان مجدد آن‌ها تأسیس شد؛ این سازمان که یکی از آژانس‌های تخصصی سازمان ملل است در ژنو سوئیس واقع شده است. این سازمان به عنوان سازمان بین‌المللی پناهندگان به وجود آمد. کميساريا موظف است حرکت های بينالمللي را در جهت حمايت جهاني از پناهندگان و ساير اشخاص تحت حمايت اين آژانس و حل مشکلات آنان، هماهنگ نموده و هدايت نمايد.
تعریف پناهنده
پناهنده به شخصی گفته می‌شود که به علت ترس موجه از اینکه به علل مربوط به نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در گروهای اجتماعی خاص و یا داشتن عقاید سیاسی تحت تعقیب، شکنجه، آزار و اذیت قرار گیرد، در خارج از کشور محل سکونت عادی خود بسر می‌برد و نمی‌تواند یا به علت ترس مذکور نمی‌خواهد خود را تحت حمایت آن کشور قرار دهد یا درصورتی‌که فاقد تابعیت است و پس از چنین حوادثی در خارج از کشور محل سکونت دائمی خود بسر می‌برد، نمی‌تواند یا به علت ترس مذکور نمی‌خواهد به آن کشور بازگردد.
این افراد می‌توانند در برخی شرایط موردحمایت دولت‌های خارجی به‌خصوص در اروپا قرار بگیرند؛ ازجمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پناهنده در معرض خطر محکومیت به اعدام قرار داشته باشد.
- پناهنده در کشور خود به آزار، شکنجه یا سایر رفتارهای مغایر با ارزش‌های انسانی یا حقوق بشر تهدید شود
- پناهنده بهعنوان یک غيرنظامى، در جنگهای مسلحانه داخلی یا خارجی در معرض خطر مرگ باشد.
لازم به ذکر است که اگر پناهنده به دلیل جرائم ضد حقوق بشر یا سایر جنایات انسانی مثلاً در خلال جنگ محکوم شناخته شود، یا به دلیل سوءسابقه در گذشته تهدید برای امنیت اجتماعی تلقی شود، هرچند دارای شرایط فوق باشند، اجازه اقامت در کشور مقصد را نخواهند داشت. مگر آن‌که درنهایت بتوانند اجازه اقامت موقت دریافت کنند.
کمیساریای عالی پناهندگان در سازمان ملل
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل بهعنوان یکی از آژانس‌های تخصصی این سازمان، باهدف حمایت و محافظت در جهت اسکان مجدد یا بازگشت آن‌ها به وطن افتتاح شد و در حدود 120 کشور شعبه دارد. هماهنگی فعالیت‌های بین‌المللی در جهت سلامتی، رفع مشکلات پناهندگان و محافظت از آن‌ها در سرتاسر جهان، رهبری و مدیریت آن‌ها بر اساس قوانین بین‌المللی از وظایفی است که این آژانس بر عهده دارد.
افراد فعال در یو ان اچ سی آر که در حوزه اهداف بشردوستانه خدمت‌رسانی فعال انجام می‌دهند، سفیران صلح نامیده می‌شوند.یکی از این سفیران، هنرپیشه مشهور هالیوود، آنجلینا جولی است.
وظایف کمیساریای عالی پناهندگان در سازمان ملل متحد
وظیفه کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل رهبری و هماهنگ نمودن فعالیت‌های بین‌المللی برای محافظت و رفع مشکلات پناهندگان در سراسر جهان می‌باشد. هدف اولیه سازمان حراست از حقوق و سلامتی پناهندگان است. این سازمان می‌کوشد تا از احترام به حقوق پناهندگان و سلامت آن‌ها در کشورهای دیگر، بازگشت داوطلبانه آن‌ها به کشور خود، اسکان مجدد آن‌ها در کشور ثالث و غیره مطابق قوانین بین‌المللی اطمینان حاصل کند.
مهم‌ترین مسئولیت دفتر کمیساریای عالی موسوم به حمایت بین‌المللی، تضمین احترام برای حقوق بشر اساسی پناهندگان ازجمله تقویت توانایی آنان برای پناه گرفتن و کسب اطمینان از این امر است که هیچکس به صورت غیر داوطلبانه به کشوری باز گردانده نشود که در آنجا دلیلی دارد که نگران تعقیب کیفری باشد.
برنامه اسکان مجدد یا همان پناهنده شدن به کشور ثالث، جزء برنامه‌های دفتر کمیساریای عالی در امور پناهندگان بوده اما نه به این صورت، چند کشور در دنیا است مثل فنلاند، کانادا، استرالیا و … که آن‌ها هر ساله یک سهمیه‌ای را برای پذیرش پناهندگان در سراسر دنیا طبق برنامه‌های خودشان قائل می‌شوند و افرادی را که واجد شرایط باشند پذیرش می‌کنند که هرساله بین 1000 الی 1500 نفر سهمیه کشور جمهوری اسلامی ایران می‌شود، مثلاً در سال 2012 سهمیه کشور ایران 1300 نفر بود البته این تعداد شامل تمامی پناهندگان اعم از افغانی و غیر افغانی می‌شود اما به دلیل بیشتر بودن مهاجرین افغانی سهمیه‌ای بیشتری برای آن‌ها تعلق می‌گیرد.
از این 1300 نفر که سهمیه کشور ایران است اگر این عدد را در قالب خانواده بسنجیم در حدود 60 الی 70 خانواده می‌توانند از طرح اسکان مجدد در کشور ثالث استفاده کنند. در نتیجه وظایف این سازمان به طور خلاصه به شرح زیر می‌باشد:
– حمايت از پناهندگان از طريق حصول اطمينان از اينکه به حقوق اوليه آنان در کشور ميزبان احترام گذاشته می‌شود.
– حصول اطمينان از اينکه دولت به اصل عدم بازگرداندن پناهندگان به‌اجبار به کشوری که ممکن است در آنجا تحت تعقيب و آزار و شکنجه قرار گيرند، احترام می‌گذارد.
– يافتن راه‌حل‌های پايدار برای حل مشکل پناهندگان از طريق بازگشت داوطلبانه، ادغام محلي و اسکان مجدد.
معیار پذیرش کمیساریای عالی پناهندگان چیست؟
معیار پذیرش کمیساریای عالی در امور پناهندگان آسیب‌پذیر بودن خانواده‌ها است، اما اینکه می‌گوییم آسیب‌پذیر بودن فقط از نظر اقتصادی نیست چون نیم و شایدم بیشتر مهاجرین از این نظر آسیب‌پذیر هستند بلکه آسیب‌پذیری از نظر فرهنگی، خانوادگی، حقوقی، اجتماعی و امنیتی را هم شامل می‌شود که اگر این‌ها را معیار قرار دهیم بیشتر شامل زنان مهاجری می‌شود که بدون سرپرست هستند. شناسایی این خانواده‌ها با این ویژگی‌ها به سه طریق انجام می‌شود:
- استفاده از اطلاعاتی که امور اتباع و مهاجرین خراسان در اختیار سازمان قرار می‌دهند
- استفاده از اطلاعات سازمان
- اطلاعاتی که مؤسسات خیریه در اختیار سازمان قرار می‌دهند
با این سه منبع است که خانواده‌ها شناسایی و به کشور ثالث اعزام می‌شوند و مراجعه فردی هیچ تأثیری در این روند ندارد بلکه فقط از همین سه روش امکان‌پذیر است.
خدمات کمیساریای عالی پناهندگان در ترکیه
ترکیه ازجمله کشورهایی است که وظیفه حمایت از پناهندگان و ارائه کمک به آن‌ها را در این کشور بر عهده گرفته است. به‌طورکلی مرتبط بودن با کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد می‌تواند در جهت حمایت بدون واسطه عملیاتی، ایجاد ظرفیت و ارائه مشاوره‌ی فنی به مسئولان ترکیه‌ای به پناهندگان کمک فراوانی کند.
کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد بهعنوان یک آژانس پناهندگی در ترکیه همواره تلاش داشته است تا با برقراری ارتباط مستمر با سازمان ملل از پناهندگان حمایت کند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و شرکای سازمانی آن خدمات زیر را در ترکیه به پناهندگان و پناهجویان ارائه می‌دهند:
- فعالیت‌های تحصیلی و مشاوره
- کمک و مشاوره حقوقی
- کمک و مشاوره روانشناسی و روان‌پزشکی
- کمک و مشاوره روانشاسی-اجتماعی
- مشاوره در زمینه دسترسی به حقوق و خدمات برای افراد با نیازهای خاص
بعلاوه، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان و شرکای سازمانی آن بعد از بررسی درخواست شما برای کمک ممکن است خدمات زیر را نیز ارائه دهند:
- خدمات مترجم برای روند درمانی و حقوقی شما
- بازدید از منزل برای کمک‌های اجتماعی و مالی
- کمک برای نوشتن دادخواست از طرف شما
